19.06.2020

Temat lekcji: Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody.

Sposoby ochrony przyrody.

Bardzo proszę przeczytajcie informacje w podręczniku strona 152- 156 i 157- 168.

- podział zasobów przyrody

- sposoby odtwarzania zasobów odnawialnych

- zrównoważony rozwój

- racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody

Możecie obejrzeć film.

https://www.youtube.com/watch?v=HQI7VGyyHfg

formy ochrony przyrody:

- parki narodowe

- rezerwaty przyrody 

- parki krajobrazowe

- pomniki przyrody 

- stanowiska dokumentacyjne

- użytki ekologiczne

- ochrona gatunkowa roślin i zwierząt

Życzę Wam miłych wakacji i powodzenia w nowej szkole.

 

                                                                                                                                                                                         5.06.2020

 

Temat lekcji: Wpływ człowieka na różnorodność biologiczną.

Bardzo proszę przeczytajcie tekst w podręczniku strona 143 - 151, następnie obejrzyjcie filmy.

 

Zapiszcie proszę notatkę do zeszytu.

1. Działania człowieka są przyczyną spadku różnorodności biologicznej na wszystkich jej poziomach.

2. Głównymi bezpośrednimi czynnikami spadku różnorodności biologicznej są: zanikanie naturalnych siedlisk i ekosystemów, wprowadzanie do środowisk gatunków inwazyjnych, zanieczyszczanie środowiska, nadmierna eksploatacja zasobów przyrody i zmiany klimatyczne.

3. Gorące punkty bioróżnorodności to niezwykle cenne przyrodniczo ekosystemy, zagrożone wskutek degradacji siedlisk naturalnych.

4. Skutki zanieczyszczenia powietrza:

a. kwaśne opady

b. dziura ozonowa

c. smog

d. globalne ocieplenie

5. Zanieczyszczenie wód:

a. ropa naftowa

b. metale ciężkie

c. ścieki i nawozty sztuczne

d. zanieczyszczenia termiczne.

6. Degradacja gleb:

a. nadmierne nawożenie

b. osuszanie terenów podmokłych

c. używanie ciężkich maszyn

d. wypalanie traw

                                                                                                                                                                29.05.2020                     

Temat lekcji: Różnorodność biologiczna.

Przecytajcie bardzo proszę temat lekcji w podręcziku strona 137 - 142, następnie obejrzyjcie film i zapiszcie notatkę do zeszytu.

Notatka do zeszytu.

1. Różnorodność biologiczna, bioróżnorodność – zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji. Obejmuje zróżnicowanie genów, gatunków oraz ekosystemów. 

 

2. Różnorodność biologiczna obejmuje:

a) różnorodność w obrębie danego gatunku różnorodność genetyczna, wewnątrzgatunkowa– z mienność puli genowej w obrębie danego gatunku lub populacji; gatunki cechujące się bogatszą pulą genową tworzących je populacji wykazują większą zdolność do przystosowania się i przetrwania w zmiennych warunkach środowiskowych;

b) różnorodność gatunków w określonym siedlisku różnorodność gatunkowa, międzygatunkowa – liczba gatunków obecnym w danym siedlisku lub zespole ekologicznym; najistotniejszy element różnorodności biologicznej;

c) różnorodność na poziomie ekosystemów - różnorodność ekosystemowa– zróżnicowania siedlisk (środowisk) oraz zespołów ekologicznych zamieszkiwanych przez organizmy żywe, które powiązane są ze sobą systemem wzajemnych zależności.

3. Człowiek ma bardzo duży wpływ na zmiany bioróżnorodności. Niezwykle ważne jest ciągłe i intensywne budowanie świadomości obecnych i przyszłych pokoleń, aby rozsądne korzystanie z zasobów Ziemi sprzyjało zachowaniu tego bogactwa.

4. Polski geograf Florian Plit mówi: „Pamiętajmy… mamy tylko jedną Ziemię a jej przyszłość zależy od każdego, na pozór niewielkiego ludzkiego działania, zależy od każdego z nas”.

 

                                                                                                                                                                                       22. 05.2020

Temat lekcji: Materia i energia w ekosystemie.

Bardzo proszę zapoznajcie się z tekstem w podręczniku strona 125 - 128 oraz informacjami zamieszczonymi poniżej.

Następnie obejrzyjcie film.

Ziemia jest układem zamkniętym. Z zewnątrz dociera do niej jedynie energia słoneczna, która podtrzymuje życie. Wszystkie potrzeby organizmów mogą zostać zaspokojone dzięki stabilnym procesom umożliwiającym przepływ substancji i energii w łańcuchu pokrmowym.

 

1. Energia przepływa przez ekosystem

Podstawą funkcjonowania przyrody jest energia światła słonecznego. Rośliny przekształcają w energię chemiczną zaledwie 1% energii światła, które dociera do ich powierzchni. Ten ułamek pobranej energii magazynowany jest w związkach organicznych i wystarcza na to, by producenci co roku produkowali łącznie 150 mld ton (150x10Indeks górny 12¹² kg) biomasy.

Większość energii zmagazynowanej w związkach organicznych rośliny zużywają na swoje potrzeby życiowe, głównie oddychanie, syntezę potrzebnych związków organicznych, transport substancji. Żaden z procesów zachodzących w komórce nie przebiega ze 100% wydajnością, dlatego duża część tej energii rozprasza się w otoczeniu. W efekcie tylko ułamek energii świetlnej, którą rośliny zaabsorbowały podczas fotosyntezy pozostaje zmagazynowany w wiązaniach chemicznych związków organicznych budujących ciało roślin.

Zwierzęta roślinożerne nie zjadają roślin w całości, ponadto większość z nich nie potrafi strawić celulozy. Z tego powodu trafia do nich jedynie część energii zmagazynowanej w masie roślinnej. Zużywają tę energię do podtrzymania własnych czynności życiowych, czemu, podobnie jak w przypadku roślin, towarzyszy rozpraszanie energii. Zwierzęta roślinożerne rosną i rozmnażają się, stając się dla konsumentów II rzędu magazynem materii i energii. Konsumenci II rzędu wykorzystują około 10‑20% energii zgromadzonej przez roślinożerców. Na każdym poziomie troficznym energii jest coraz mniej, więc tworzące dany poziom organizmy mogą wyżywić coraz mniejszą liczbę konsumentów. To wyjaśnia, dlaczego większość łańcuchów w ekosystemach składa się zaledwie z 4 lub 5 ogniw.

Do ostatniego poziomu troficznego, czyli poziomu destruentów, trafia energia obecna w szczątkach martwych organizmów i odchodach, zwłaszcza w niestrawnych częściach ciała, takich jak pióra, kości, rogi.

Na każdym poziomie pokarmowym większość przyswojonej energii zostaje rozproszona i stracona. Szacuje się, że każdy kolejny poziom troficzny ma do dyspozycji o ok. 90% mniej energii niż poziom poprzedni. Oznacza to, że energia przepływa przez ekosystem, w którym zostaje wykorzystana i rozproszona.

 

2. Materia krąży w ekosystemie

Rośliny (i inni producenci) wiążą świat materii nieożywionej ze światem materii żywej. Z prostych substancji nieorganicznych tworzą materię organiczną, która buduje ich ciała. W postaci pokarmu wędruje ona wzdłuż łańcucha pokarmowego i dociera ostatecznie do destruentów. Tu następuje kolejny ważny etap krążenia materii: bakterie i grzyby przeprowadzają rozkład substancji organicznych do prostych związków mineralnych, które ponownie mogą zostać przyswojone przez producentów. Materia w ekosystemie nie ginie i nie rozprasza się, zmienia jedynie postać. Naturalne ekosystemy są samowystarczalne. Dzięki stałemu krążeniu materia jest nieustannie przetwarzana i ponownie wykorzystywana. Nie powstają tu żadne substancje zbędne, a substancje nie muszą być dostarczane z zewnątrz. 

W ekosystemach sztucznych, np. na polach uprawnych, krążenie materii jest zaburzone. Człowiek zbiera i wywozi niemal cały plon. W przypadku pszenicy są to zarówno owoce (zboże), jak i łodygi (słoma). Taki ekosystem nie może funkcjonować bez dostarczania do gleby nawozów mineralnych.

Ogrodnicy sami produkują naturalny nawóz przyspieszając procesy zachodzące w przyrodzie. Gromadzą oni szczątki roślin wkompostownikach, gdzie układają je warstwami, dbając, by były dobrze przewietrzone i wilgotne. Obsypują je bardzo żyzną glebą,  zawierającą duże ilości bakterii glebowych, albo zaszczepiają specjalnymi preparatami zawierającymi takie bakterie. Wytworzony nawóz może zostać rozsypany na glebę już w następnym roku

 

Obieg węgla w przyrodzie.

Piramida ekologiczna.

Zapiszcie notatkę do zeszytu.

1. Podstawą funkcjonowania przyrody jest energia światła słonecznego.

2. Energia ulega stopniowemu rozproszeniu, zgodnie z II zasadą termodynamiki. Materia nieustannie krąży między biotopem i biocenozą, a energia przepływa przez kolejne ogniwa łańcucha troficznego zawsze w jednym kierunku, konieczne jest jej ciągłe dostarczanie z zewnątrz.

3. W ekosystemach materia krąży pomiedzy żywą i nieożywioną częścią ekosystemu.

 

4. Piramida ekologiczna – graficzna ilustracja przedstawiająca strukturę troficzną biocenozy. Jej podstawę tworzą producenci, kolejne poziomy roślinożercy i konsumenci II rzędu, a szczyt konsumenci najwyższych rzędów, czyli drapieżcy. Piramida ekologiczna nazywana jest również eltonowską (Eltona), liczb lub troficzną.

5. Twórcą piramidy ekologicznej jest Charles Elton, angielski ekolog i zoolog, pionier nowoczesnej ekologii.

Zadanie.

Przeczytać podsumowanie, podręcznik strona 129 - 131.    

                                                                                                                                                                                  15. 05. 2020

Temat lekcji: Zależności pokarmowe.

Przeczytajcie bardzo proszę tekst w podręczniku strona 121 - 124. Zapisz notatkę do zeszytu.

Ze względu na sposób zdobywania pokarmu organizmy dzielimy na:

• samożywne, czyli prowadzące procesy foto- lub chemosyntezy; są to wszystkie glony, większość roślin oraz niektóre bakterie i protisty; 

• cudzożywne, czyli pobierające pokarm z otoczenia; należą do nich wszystkie zwierzęta i grzyby oraz większość bakterii, część protistów i nieliczne rośliny;

 

Producenci

Podstawą funkcjonowania większości ekosystemów jest obecność organizmów samożywnych, tzw. producentów. Podczas procesu fotosyntezy producenci wytwarzają materię organiczną (biomasę).

Producentami mogą być nie tylko organizmy fotosyntetyzujące, ale także bakterie zdolne do chemosyntezy. Produkują one związki organiczne wykorzystując energię chemiczną pozyskaną w procesie utleniania związków nieorganicznych.

Konsumenci

Zarówno roślinożercy, jak i mięsożercy wykorzystują jako pokarm inne organizmy (roślinne lub zwierzęce). W ekosystemie każdy organizm cudzożywny określany jest mianem konsumenta. Konsumentów można uporządkować według pewnych kategorii. I tak roślinożercy nazywani są konsumentami I rzędu. Konsumentami II rzędu są zjadający ich mięsożercy, a konsumentami III i dalszych rzędów są mięsożercy żywiący się innymi mięsożercami. Zwierzęta wszystkożerne, w zależności od tego, co w danym momencie spożywają, zalicza się do konsumentów I, II, III lub któregoś z wyższych rzędów.

 

Destruenci

Organizmy cudzożywne, które odżywiają się martwą materią organiczną, są nazywane saprobiontami. Niektóre z nich pełnią w ekosystemach funkcję destruentów. Potrafią one rozłożyć szczątki organizmów do związków mineralnych, które następnie stają się składnikiem powietrza (dwutlenek węgla i woda) oraz gleby (sole mineralne).

Łańcuch pokarmowy

Łańcuch pokarmowy (inaczej troficzny) zaczyna się od producenta. Następnym ogniwem łańcucha jest zjadający producenta konsument I rzędu, czyli roślinożerca. Kolejne ogniwo stanowi mięsożerca, czyli konsument II rzędu, za nim znajduje się konsument III rzędu i ewentualnie kolejni konsumenci

Sieci troficzne

Te same organizmy często występują równocześnie w kilku łańcuchach pokarmowych, które łączą się tworząc sieci troficzne. Im bogatszy i bardziej zróżnicowany ekosystem, tym sieci pokarmowe są bardziej złożone.

Równowaga ekosystemu.

 Polega na zachowaniu wszystkich czynników wewnętrznych i dopływu niektórych z zewnątrz na optymalnym, czyli najlepszym poziomie.

 

                                                                                                                                                                                 8.05 2020  

 

Temat lekcji: Czym są ekosystemy?

Przeczytajcie proszę temat w podręczniku strona 116  - 120.

Przepiszcie notatkę do zeszytu(schematów nie rysujemy).

Obejrzyjcie film, link do filmu poniżej.

https://epodreczniki.pl/a/film/DVNFAO0x8

 

 

Mieszkańcy ekosystemów powiązani są wzajemnymi zależnościami, z których najważniejsze są zależności pokarmowe, przedstawiane graficznie w postaci łańcuchów i sieci pokarmowych.

W łańcuchach pokarmowych organizmy tworzą szereg: każdy z nich jest określonym ogniwem tego łańcucha i zajmuje odpowiedni poziom troficzny (pokarmowy).

Pierwszym ogniwem łańcucha pokarmowego są zwykle rośliny (autotrofy) – producenci materii organicznej.

Następne ogniwa zajmują cudzożywni konsumenci ( heterotrofy). I jedni i drudzy po śmierci stają się pokarmem destruentów, organizmów należących do ostatniego poziomu troficznego. Destruenci rozkładają materię organiczną do prostych substancji nieorganicznych, bedących składnikiem środowiska nieożywionego. Gdy substancje te zostaną pobrane przez rośliny, wracają do łańcucha pokarmowego. W ten sposób materia nieustannie krąży w ekosystemie między organizmami a ich środowiskiem.

   

Podstawowy podział ekosystemów:

• lądowe,
• wodne,
• sztuczne,
• naturalne.

 

Sukcesja pierwotna – proces, w którym gatunki pionierskie kolonizują niezasiedlony dotąd obszar. Prowadzi do wykształcenia się nowej, odrębnej i złożonej biocenozy oraz biotopu.

Sukcesja wtórna – rodzaj sukcesji ekologicznej, która swój początek ma na obszarze już wcześniej zasiedlonym, lecz niedawno silnie zmienionym np. przez pożar, zalew czy zarastanie. O sukcesji wtórnej możemy mówić wyłącznie w kontekście terenu, na którym obecny był już wcześniej inny ekosystem.

Zadanie.
 Scharakteryzuj wybrany ekosystem ( najważniejsze cechy danego ekosystemu ze szczególnym uwzględnieniem flory i fauny).

Utwóż po dwa łańcuchy pokarmowe charakterystyczne dla tego ekosystemu.

Ekosystemy do wyboru: las, łąka, torfowisko, jezioro, morze,staw.

Zadanie wyślijcie na mój adres grazyna_rachwal@wp.pl do dnia 15.052020  

 

                                                                                                                                               24. 04. 2020                      

Temat lekcji: Nieantagonistyczne zależności między gatunkami.

Proszę przeczytajcie i przeanalizujcie rysunki w podręczniku strona 111-  115.

Obejrzyjcie film zamieszczony poniżej.

Zapiszcie notatkę do zeszytu.

Oddziaływania nieantagonistyczne- przynoszą korzyści przynajmniej jednej ze stron, a druga strona nie ponosi żadnych strat.

Rodzaje oddziaływań nieantagonistycznych.

 

 

                                                                                                                                                               17. 04. 2020

 

Temat lekcji: Pasożytnictwo.

Bardzo proszę zapoznajcie się z tekstem w podręczniku strona 111-114.

Pasożyt – to organizm, który żyje kosztem drugiego żywego organizmu (żywiciela).

Żywiciel pośredni- to organizm w którego, ciele pasożyt przebywa okresowo najczęściej w postaci larwy.

Żywiciel ostateczny- to organizm w którego, ciele pasożyt osiąga dojrzałość płciową i może się rozmnażać. 

 

Pasożyty dzielimy na dwie grupy:

 

Przystosowanie do pasożytnictwa:

Narządy czepne- haczyki, przyssawki, odnóża czepne.

Ogromna płodność- wytwarzają ogromną ilość jaj.

Uproszczona budowa ciała- np. brak skrzydeł, brak narządów zmysłu.

Sposoby pobierania pokarmu- odpowiednia budowa aparatów gębowych, brak lub bardzo uproszczony układ pokarmowy.

Wytwarzanie substancji chemicznych- które, działają znieczulająco i przeciwzakrzepowo ( pijawka wytwarza hirudynę- działającą przeciwzakrzepowo, natomiast kleszcz iksodynę działającą znieczulająco) oraz pokrywające ciało zabezpieczające np. przed strawieniem.

Pasożyty roślinne:

 

   łuskiewnik różowy

    zaraza drobnokwiatowa

     szelężnik mniejszy

              zaraza żółta

Półpasożyty

   jemioła

     świetlik wyprężony

Znaczenie pasożytów:

Przenoszą groźne choroby.

Zatruwają organizm żywiciela.

Osłabiają organizm żywiciela.

 

Bardzo proszę zapiszcie notatkę do zeszytu, możecie wykorzystać wiadomości zawarte powyżej. Dodatkowo wyjaśnijcie słowo „półpasożyt” na przykładzie jemioły i również zapiszcie w zeszycie.  

 

 

 

                                                                                                                                                                  3. 04 .2020                       

Temat lekcji: Drapieżnictwo. Roślinożerność.

Bardzo proszę przeczytajcie tekst w podręczniku strona 97- 106.

1. DRAPIEŻNICTWO to rodzaj antagonizmu, w którym jeden gatunek ponosi straty (ofiara) a drugi korzyści (drapieżnik zdobywa pokarm). Drapieżnikami jest wiele zwierząt i niektóre rośliny (np. rosiczka). Drapieżniki polują najczęściej na chore, słabe osobniki, takie które odłączyły się od stada.

2. Przystosowanie do drapieżnictwa:

- doskonale rozwinięte narządy zmysłów,

- ostre pazury, ostre zęby,

 -silne mięśnie,

-duża powierzchnia płuc,.

- długi lepki język ( płazy),

-zęby jadowe (gady),

- ostry haczykowaty dziób (ptaki),

-liście pułapki(dzbanecznik)

3. Drapieżniki stosują różne strategie polowania, np.

-paraliżowanie ofiary (meduza),

- tworzenie pułapek (pająk),

- udawanie rośliny(modliszka storczykowa ),

-wabienie przynętą(żółw sępi),

- skradanie się(rurecznica),

-atak z ukrycia(murena),

4.  Ofiary natomiast stosują różne strategie ochronne, np.

- zwijanie się w kulę (pancernik),

-upodabnianie się do roślin (patyczak),

-wydzielanie jadu (drzewołaz),

-udawanie martwego (zaskroniec)

- kolce (najeżka)

- upodabnianie się do groźnych gatunków (przeziernik osowiec),

 Mimikra-przystosowanie ochronne występujące u zwierząt, polegające na upodabnianiu się zwierząt bezbronnych do zwierząt zdolnych do obrony poprzez przybranie ich kształtu, barwy, zachowania.

5. ROŚLINOŻERNOŚĆ to rodzaj antagonizmu, w którym jeden gatunek ponosi straty (zjadane rośliny) a drugi korzyści (roślinożerca zdobywa pokarm). Do roślinożerców należą niektóre ssaki, ptaki, owady i mięczaki. W wyniku działania roślinożerców inne gatunki mogą odnosić korzyści, np. ogryzanie roślin ułatwia słabszym roślinom rozwój, rozsiewanie nasion np. przez ptaki, ogryzanie wyższych partii roślin doprowadza światło do niższych roślin.

6. Przystosowanie do roślinożerności:

- roślinożerne zwierzęta nie potrafią trawić celulozy, cukru zawartego w roślinach, dlatego np. przeżuwacze mają cztery komory żołądka( żwacz, czepiec, księgi, trawieniec) w pierwszej znajdują się bakterie i pierwotniaki, które pomagają trawić celulozę. Zęby roślinożerców są szerokie i płaskie, przystosowane do rozcierania roślin.

-motyle mają aparat gębowy w kształcie długiej rurki, w ten sposób przystosowały się do pobierania pyłku z głębi kwiatów

- tarka (ślimak)

- odpowiednia budowa dzioba u ptaków

7. Rośliny potrafią się bronić przed roślinożercami, np.

- kaktus ma liście przekształcone w kolce,

- mak wydziela odstraszający zapach,

-pokrzywa wytwarza włoski parzące,

 -lulek czarny wytwarza substancje trujące,

-jasnota biała upodabnia się do pokrzywy,

8. Znaczenie roślinożerców.

Na podstawie tekstu z podręcznika i wiadomości zawartych powyżej proszę sporządzić notatkę do zeszytu.

                                                                                                                                                              27.03.2020

Temat: Konkurencja.

Bardzo proszę o zapoznanie się z treścią w podręczniku na stronach 93- 96.

Proszę przepisać notatkę do zeszytu.

1.       Zależności między organizmami możemy podzielić na dwie grupy:

a)       Antagonistyczne- to takie, w których przynajmniej jeden gatunek ponosi straty i są to: konkurencja, pasożytnictwo, drapieżnictwo, roślinożerność.

b)       Nieantagonistyczne- to takie, w których przynajmniej jedna ze stron odnosi korzyści: mutualizm, komensalizm, protokooperacjz.

2.       Konkurencja- jest to rywalizacja o te same, ograniczone zasoby środowiska. Wyróżniamy dwa rodzaje konkurencji:

A)      Konkurencja wewnątrzgatunkowa-  jeżeli współzawodniczą ze sobą osobniki tego samego gatunku.

B)      Konkurencja międzygatunkowa- gdy o te same zasoby środowiska zabiegają organizmy różnych gatunków.

3.       Rośliny najczęściej konkurują o:

A)      Dostęp do światła

B)      Wodę i sole mineralne

4.       Zwierzęta najczęściej konkurują o:

A)      Pokarm

B)       Dostęp do wody

C)      Partnera do rozrodu

D)      Terytorium

E)      Miejsce schronienia

5.       Skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej:

A)      Podział na terytoria

B)      Ustalenie hierarchii w stadzie

C)      Śmierć słabszych osobników

6.       Skutki konkurencji międzygatunkowej:

A)      Wyparcie

B)      Zmiana niszy ekologicznej

Zadanie .

Co to są gatunki inwazyjne i podać kilka przykładów roślin i zwierząt należących do tych gatunków.

Zadanie przesłać na maila.