Grażyna Rachwał

Bardzo proszę przeczytajcie podsumowanie działu podręcznik strona 257, następnie wykonajcie do zeszytu zadania 1, 2, 3, 4, 5 i 6 z podręcznika strona 258.

3.06.2020

Temat lekcji: Jak uniknąć uzależnień?

Bardzo proszę zapoznajcie się z informacjami zamieszczonymi poniżej.

Każdy z nas może ulec zgubnym nawykom – od alkoholu, papierosów, narkotyków, jedzenia, wydawania pieniędzy, internetu. Co pozwala uniknąć uzależnienia?

Co możesz zrobić, jako młody człowiek, aby chronić siebie i zmniejszyć ryzyko problemów z alkoholem i narkotykami ? Oto dziesięć porad:

Nie bój się mówić nie: Czasami obawa przed negatywną reakcją ze strony znajomych powstrzymuje nas od robienia tego, co sami uznajemy za słuszne. To naprawdę proste, może się wydawać, że „wszyscy tak robią", ale to nie jest prawda. Nie pozwól, aby ktoś inny podjął decyzję za Ciebie. Jeśli ktoś namawia Cię do zrobienia czegoś, co nie jest dla Ciebie dobre, masz prawo powiedzieć nie, masz prawo nie podawać powodu i masz prawo po prostu odejść .
Nawiązuj dobre relacje ze znajomymi i unikaj środowiska, gdzie rówieśnicy wywierają negatywną presję: Zwróć uwagę na to, z kim się spotykasz . Jeśli wśród twoich znajomych większość pije alkohol lub używa narkotyki, aby się odurzać, może warto pomyśleć o nawiązaniu nowych przyjaźni. Kontynuowanie znajomości, w których ludzie regularnie używają alkoholu, marihuany, leków nieprzepisanych przez lekarza, może sprawić, że te problemy zaczną dotyczyć również Ciebie. Nie musisz robić tego, co inni, aby mieć dobre relacje z ludźmi.
Dbaj o relacje z rodzicami lub innymi dorosłymi osobami: To ważne, czy dorastasz wśród ludzi, na których można polegać, z którymi można porozmawiać o życiu, o wyzwaniach i swoich decyzjach dotyczących alkoholu i narkotyków. Możliwość skorzystania z doświadczeń życiowych oraz przyjęcia szerszej perspektywy może okazać się bezcenna .
Ciesz się życiem i rób to, co kochasz – bez dodawania alkoholu i narkotyków: Dowiedz się, jak cieszyć się życiem i kontaktem z ludźmi w twoim otoczeniu , bez używania substancji zmieniających świadomość. Alkohol i narkotyki mogą zmienić to, kim jesteś, ograniczyć Twój potencjał i skomplikować Ci życie . Zbyt często nuda to tylko pretekst. Wyjdź na zewnątrz, bądź aktywny w szkole i w swoim środowisku. Zaangażuj się w muzykę, sport, sztukę lub pracę w niepełnym wymiarze godzin. Praca w charakterze wolontariusza to świetny sposób, aby uzyskać życiową perspektywę.
Przestrzegaj zasad panujących w rodzinie dotyczących alkoholu i narkotyków: kiedy dorastasz i chcesz przejmować większą kontrolę nad swoim życiem, zaufanie i szacunek rodziców jest bardzo ważne. Nie pozwól, aby alkohol i narkotyki stanęły między Tobą i Twoimi rodzicami. Rozmowa z mamą i tatą na temat alkoholu i narkotyków może być bardzo pomocna.
Bądź wzorem i dawaj dobry przykład: Nie zapominaj, że to, co robisz, jest ważniejsze niż to, co mówisz! Ustaw fundament i kierunek swojego życia – dokąd zmierzasz?
Planuj i myśl do przodu: imprezę lub wyjście z przyjaciółmi trzeba planować z wyprzedzeniem. Trzeba chronić siebie, aby nie stać się ofiarą czyjegoś problemu z alkoholem lub narkotykami . Upewnij się, że jest ktoś, do kogo możesz zadzwonić, w dzień i w nocy, bez względu na powód. Możesz zaoferować to samo swoim znajomym.
Weź odpowiedzialność za siebie: weź odpowiedzialność za swoje życie, zdrowie i bezpieczeństwo. To cudowne uczucie, kiedy masz wpływ na to, jak przebiega twoje wchodzenie w dorosłość i jakie decyzje podejmujesz.
Uzyskaj pomoc: Jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, ma kłopoty z alkoholem lub narkotykami , skorzystaj z pomocy. Nie czekaj. Nie jesteś sam/a.

2.06.2020

Temat lekcji: Uzależnienia.

Bardzo proszę zapoznajcie się z wiadomościami w podręczniku na stronie 253 - 256 oraz informacjami zamieszczonymi poniżej.

1. Uzależnienie – nabyty stan zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego, który charakteryzuje się okresowym lub stałym przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej.

2. Etapy uzależnienia przebiegają według schematu – eksperymentowanie, zażywanie okazjonalne, zażywanie regularne, uzależnienie.

3. Narkotyki działają przede wszystkim na układ nerwowy, głównie na pracę mózgu, i prowadzą do uzależnienia organizmu.

Skutki narkomanii:

- choroby układu oddechowego,

- zaburzenia akcji serca,

- zakażenia wirusem HIV czy WZW typu C,

- zaburzenia psychiczne – psychozy, lęki,

- konflikty z prawem, łamanie norm społecznych,

- zerwane więzi z rodziną i przyjaciółmi,

- napady padaczkowe,

- zawał serca,

- choroby przenoszone drogą płciową,

- zwolnienie z pracy,

-problemy w szkole.

4. Alkoholizm jest chorobą społeczną, wyniszczającą pijącego i jego rodzinę.

Skutki alkoholizmu:

- uszkodzenia w układzie nerwowym – nieodwracalne zmiany, jakie zachodzą w mózgu,

- nadciśnienie tętnicze,

- zaburzenia rytmu serca,

- przewlekłe zapalenie trzustki,

- stłuszczenie wątroby,

- marskość wątroby,

- przewlekłe stany zapalne żołądka,

- zmniejszenie popędu seksualnego,

- zaburzenia i choroby psychiczne – np. halucynacje, zespół Korsakowa, depresja,

- utrata rodziny i pracy,

5. Nadmierne zażywanie leków, nazywane lekomanią, dotyczy najczęściej leków przeciwbólowych, uspokajających i nasennych.

Skutki lekomanii:

- wrzody żołądka,

- nudności,

- problemy z oddychaniem, koncentracją i koordynacją,

- zaburzenia postrzegania i pamięci,

- napady lękowe,

- halucynacje,

- śpiączka,

- obrzęk płuc,

- śmierć

- choroby jelit,

- odwodnienie,

- drażliwość,

- przygnębienie,

- utrata kontroli nad zachowaniami,

- nadciśnienie.

Punkty zapisane tłustym drukiem przepiszcie proszę, jako notatkę do zeszytu.

27.05.2020

Temat lekcji: Choroba – zaburzenia homeostazy.

Podaję poprawne odpowiedzi do wczorajszego sprawdzianu oraz punktację.

numer zadania	poprawna odpowiedź	liczba punktów
1	a naczyniówka b tęczówka c źrenica( tęczówka ) d rogówka e soczewka f siatkówka g plamka żółta h plamka ślepa i nerw wzrokowy j ciało szkliste k twardówka	11
2	D	1
4	B	1
5	D	1
6	C	1
7	B	1
8	A	1
9	D	1
10	A	1
11	C	1
12	B	1
13	B	1
14	A	1
15	A	1
16	A	1
17	D	1
18	Ciąża- to czas od zapłodnienia do wydania dziecka na świat. Zygota- zapłodniona komórka jajowa, która daje początek nowemu organizmowi. Dojrzewanie – okres w którym dziecko nabywa cech osoby dojrzałej fizycznie, psychicznie i społecznie.	3
20	B	1
21	C	1

PUNKTACJA MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW ZE SPRAWDZIANU – 31.

31 – 28 - BARDZO DOBRY

27 – 23 - DOBRY

22 – 15- DOSTATECZNY

14 – 10 – DPOUSZCZAJĄCY

9 – 0 – NIEDOSTATECZNIE

Przeczytajcie proszę tekst w podręczniku strona 247 – 252, następnie obejrzyjcie film i przepiszcie notatkę do zeszytu.

Notatka do zeszytu.

1. Zdrowie jest to stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej. Z fizjologicznego punktu widzenia zdrowie jest to pełna zdolność organizmu do utrzymania równowagi między nim i środowiskiem zewnętrznym, do prawidłowego reagowania na zmiany środowiska i przystosowania do nich.

2. Choroba - zaburzenie czynności organizmu, wywołane różnymi czynnikami chorobotwórczymi, przejawiające się zmianami morfologicznymi, anatomicznymi i fizjologicznymi.

3. Profilaktyka to zaplanowane działanie, mające na celu zapobieganie chorobom, czyli dbanie o zdrowie.

4. Działania profilaktyczne:

a. Prawidłowe odżywianie się - zrównoważona dieta powinna zawierać wszystkie potrzebne organizmowi składniki pokarmowe w odpowiednich proporcjach.

b. Regularny sen - w nocy organizm odpoczywa, inaczej pracuje mózg, serce i układ oddechowy pracują spokojniej, człowiek śpi 7-8 godzin, dzieci trochę dłużej.

c. Dbanie o zdrowie - regularne badanie lekarskie, wizyty u dentysty, właściwy ubiór, aby się nie przeziębić.

d. Przestrzeganie higieny pomaga uniknąć zakażenia chorobami zakaźnymi: mycie rąk przed posiłkiem, po wyjściu z toalety, zmywanie naczyń, ochrona pożywienia przed owadami, sprzątanie mieszkania.

e. Unikanie substancji szkodliwych: nikotyny, alkoholu, narkotyków, nadmiaru leków.

f. Odpoczynek.

5. Choroby cywilizacyjne to inaczej choroby społeczne, których źródłem nie jest zakażenie, a szybki rozwój cywilizacji. Choroby cywilizacyjne występują globalnie, zarówno w społeczeństwach wysokorozwiniętych, jak i rozwijających się.

26.05.2020

Temat lekcji: Pisemny sprawdzian wiadomości - narządy zmysłów, układ rozrodczy.

TEST PISZECIE 45 MINUT ZACZYNACIE 12.15. PO ZAKOŃCZENIU WYSYŁACIE ODPOWIEDZI.

Życzę powodzenia.

Test wiadomości narządy zmysłów, układ rozrodczy.

Zaznacz prawidłowe odpowiedzi lub dopisz właściwe określania.

1. Przy nazwie funkcji wstaw element budowy oka:
a) odżywia - …………………………………………
b) nadaje barwę -…………………………………..
c) reguluje ilość światła- …………………………...
d) załamuje promienie świetlne-…………………..
e) skupia promienie świetlne -…………………….
f) odbiera wrażenia świetlne -…………………….
g) miejsce najlepszego widzenia- …………………
h) brak obrazu - …………………………………….
i) przenosi wrażenia wzrokowe do mózgu- ………..
j) wypełnia wnętrze gałki ocznej- …………………..
k) chroni przed urazami mechanicznymi- …………..

2. Wady wzroku to:
a) dalekowzroczność, daltonizm, jaskra
b) astygmatyzm, jęczmień, dalekowzroczność
c) krótkowzroczność, daltonizm, astygmatyzm, jaskra
d) krótkowzroczność, daltonizm, astygmatyzm, dalekowzroczność

4. Do ucha środkowego należą:
a) małżowina, kanały półkoliste, jama wypełniona powietrzem
b) kostki słuchowe, błona w owalnym okienku, jama wypełniona powietrzem
c) przedsionek ślimak, młoteczek
d) błona bębenkowa, przedsionek, ślimak

5. Ośrodek wzroku znajduje się w płacie:
a) czołowym
b) ciemieniowym
c) skroniowym
d) potylicznym

6. Do aparatu ochronnego oka zaliczane są:
a) mięśnie gałki ocznej, brwi i powieki
b) aparat łzowy, powieki, rogówka
c) powieki, brwi, rzęsy, gruczoł i kanaliki łzowe
d) mięśnie gałki ocznej, kanaliki łzowe, rzęsy

7. Męskie gamety to:

A Jądra

B Plemniki

C Nasieniowody

D Jajniki

8. Który z poniższych zestawów zawiera wszystkie elementy męskiego układu rozrodczego:

A jądra, najądrza, nasieniowody, prącie, prostata, pęcherzyki nasienne

B jądra, najądrza, nasieniowody, prącie, prostata, kanaliki nasienne

C jądra, najądrza, nasieniowody, prącie, pęcherzyki nasienne

D jądra, nasieniowody, prącie, prostata, pęcherzyki nasienne

9. Gdzie znajdują się jądra i najądrza?

A w jamie ciała

B w prostacie

C w nasieniowodach

D w mosznie

10. Jaki narząd układu rozrodczego produkuje plemniki?

A jądra

B najądrza

C nasieniowody

D prostata

11. Z jakich elementów zbudowany jest plemnik?

A główka, ciało jamiste, akrosom

B główka, ciało jamiste, witka

C główka, wstawka, witka

D główka, pęcherzyk nasienny, witka

12. Męski hormon płciowy wytwarzany przez jądra to:

A estrogen

B testosteron

C progesteron

13. Żeńskie gamety to:

A jajniki

B komórki jajowe

C jajowody

D pęcherzyki jajnikowe

14. Który z poniższych zestawów zawiera tylko wewnętrzne narządy płciowe kobiety?

A jajniki, jajowody, macica, pochwa

B wzgórek łonowy, wargi sromowe, łechtaczka

C jajniki, macica, pochwa, łechtaczka

15.Komórki jajowe wytwarzane są przez:

A jajniki

B jajowody

C pęcherzyki jajnikowe

D macicę

16. Jajeczkowanie to inaczej:

A owulacja

B miesiączka

C ciąża

D endometrium

17. Ostatni odcinek żeńskiego układu rozrodczego, który umożliwia wprowadzenie nasienia do dróg rodnych kobiety to:

A macica

B szyjka macicy

C łechtaczka

D pochwa

18. Wyjaśnij znaczenie słów:

Ciąża -………………………………………………………………………………………

Zygota - ……………………………………………………………………………………

Dojrzewanie - ……………………………………………………………………………...

20. Zaznacz prawidłową kolejność:

A noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, dzieciństwa, dojrzewania, przekwitania, dorosłości, starości

B noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, dzieciństwa, dojrzewania, dorosłości, przekwitania, starości

C niemowlęcy, poniemowlęcy, noworodkowy, dojrzewania, starości, przekwitania

21. Choroby przenoszone drogą płciową to:

A AIDS, kiła, rak szyjki macicy, toksoplazmoza

B kiła, rak piersi, AIDS, rak szyjki macicy

C rak szyjki macicy, kiła, AIDS, WZW typu B

20. 05. 2020

Temat lekcji: Równowaga wewnętrzna organizmu – homeostaza

Zapoznajcie bardzo proszę się z tekstem w podręczniku strona 245 i 246 oraz informacjami zamieszczonymi poniżej.

Następnie przepiszcie notatkę do zeszytu.

Homeostaza to przede wszystkim utrzymanie składu, objętości, ciśnienia osmotycznego, pH i temperatury wewnątrz ustroju człowieka na stałym poziomie warunkującym prawidłowe funkcjonowanie organizmu..

Power Body - Homeostaza, nazywana także homeodynamiką, to ...

Homeostaza jest więc - definiując najogólniej - stanem równowagi wewnętrznej organizmu. Organizm wyposażony jest w wewnętrzny system automatycznej kontroli wielu procesów życiowych, którego działanie umożliwia utrzymanie między innymi odpowiedniej temperatury ciała, objętości płynów ustrojowych, ciśnienia parcjalnego tlenu i stężenia hormonów czy glukozy we krwi.

Na przykład właściwy poziom glukozy we krwi, podstawowego składnika energetycznego, regulowany jest wydzielaniem przez trzustkę insuliny i glukagonu. Glukagon powoduje zwiększenie, a insulina obniżenie poziomu cukru we krwi.

HOMEOSTAZA. Definicja pojęcia - homeostaza | ekologia.pl

Głównym koordynatorem całego procesu homeostazy jest niewielki obszar międzymózgowia, zwany podwzgórzem. Podwzgórze sprawuje kontrolę za pośrednictwem dwóch systemów: autonomicznego układu nerwowego i układu wydalania wewnętrznego (hormonalnego), który wykorzystuje hormony jako chemiczne nośniki informacji.

Notatka do zeszytu.

1.Homeostaza to równowaga wewnętrznego środowiska organizmu, między innymi stałość temperatury, stężenia osmotycznego, a także ilości płynów ustrojowych.Organizm, w którym utrzymana jest homeostaza jest zdrowy i lepiej sobie radzi z czynnikami chorobotwórczymi.

2.Utrzymanie homeostazy jest możliwe dzięki stałemu kontrolowaniu najważniejszych parametrów życiowych: ciśnienia tętniczego krwi, temperatury ciała, objętości płynów ustrojowych, stężenia związków chemicznych w płynach ustrojowych, pH krwi, ciśnienia osmotycznego, ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla i tlenu we krwi. Monitorowanie stanu tych parametrów jest możliwe dzięki receptorom.

3.Zaburzenia homeostazy mogą być spowodowane zarówno przez czynniki wewnętrzne (np. pokarm, leki, stres) jak i czynniki zewnętrzne (np. skażenia środowiska). Sytuacja taka wymaga odpowiedniej reakcji. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.

19.05. 2020

Temat lekcji: Przygotowujemy się do sprawdzianu.

Za tydzień tj. 26. O5.2020 piszemy sprawdzian wiadomości z działów – narządy zmysłów, rozmnażanie i rozwój człowieka.

Proszę przeczytajcie podsumowania strona 211 i 241, następnie opracujcie pytania do krzyżówki, której głównym hasłem jest ROZMNAŻANIE.

Pytania zapiszcie do zeszytu, następnie narysujcie w zeszycie krzyżówkę.

Odpowiedz na następujące pytania.

Opisz budowę i zadania tęczówki.
Omów rolę soczewki w procesie widzenia.
Wyjaśnij na czym polega daltonizm.
Jaka jest rola trąbki słuchowej?
Wyjaśnij w jaki sposób człowiek odbiera informacje o zmianach położenia ciała.
Wymień smaki rozróżniane przez człowieka.
Wyjaśnij, które informacje o otoczeniu przekazują receptory skóry.

13. 05. 2020

Temat lekcji: Układ rozrodczy – podsumowanie działu.

Przeczytajcie proszę podsumowanie podręcznik strona 241, następnie opracujcie do zeszytu zadania 1, 2, 3, 4, 5 strona 242 podręcznik.

Odpowiedz na następujące pytania.

Wymień drugorzędowe męskie cechy płciowe.
Wymień trzeciorzędowe żeńskie cech płciowe.
Wymień funkcje poszczególnych elementów budowy plemnika.
Wyjaśnij, na czym polega zapłodnienie.
Wyjaśnij, jaką rolę pełni łożysko.
Wymień okresy życia człowieka.

12. 05. 2020

Temat lekcji: Higiena i choroby układu rozrodczego.

Zapoznajcie się bardzo proszę z tekstem w podręczniku strona 235 - 240, następnie obejrzyjcie film oraz przeanalizujcie wiadomości poniżej.

Podjęcie decyzji o rozpoczęciu współżycia płciowego, nie powinno być decyzją chwili. Brak rozsądku w tej kwestii, może zakończyć się zarażeniem różnymi chorobami, które dość często doprowadzają do bezpłodności.

Rzeżączka (tryper) – choroba zakaźna wywołana przez bakterię – dwoinkę. Można się nią zarazić nie tylko w czasie aktu seksualnego, ale także używając wspólnych ręczników, gąbek, siadając na desce klozetowej czy na łóżku solarnym. Po około 10 dniach od zakażenia, pojawiają się bóle narządów płciowych oraz gorączka. U kobiet pojawiają się upławy, świądi zaczerwienienie. U mężczyzn pojawia się wyraźne swędzenie i pieczenie przy oddawaniu moczu oraz ropna wydzielina z cewki moczowej. Choroba może wywołać bezpłodność zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Do zakażenia dziecka może dojść w czasie porodu.

Kiła (syfilis) –choroba bakteryjna Choroby układu rozrodczego wywołana przez krętka bladego. Do zakażenia dochodzi przez stosunek seksualny, ale także przez pocałunek z zakażoną osobą. Pierwszym objawem jest bezbolesny, twardy guzek na narządach płciowych, który utrzymuje się 2-6 tygodni, po czym stopniowo zanika (3-4 tyg.) Potem pojawia się wysypka o różnym wyglądzie, jednak zabarwienie jest zawsze jasnoróżowe. Wysypka może zaniknąć, a choroba przechodzi w okres utajony. Po około 2 latach lub później, krętki atakują układ nerwowy, serce i naczynia krwionośne, stawy. Kiła może być chorobą wrodzoną. Matka zakaża dziecko poprzezłożysko. Dzieci przychodzą na świat często z różnymi deformacjami.

Rzęsistkowica – choroba zakaźna wywoływana przez protista zwierzęcego – rzęsistka pochwowego. Do zakażenia dochodzi wyłącznie podczas stosunku seksualnego. U kobiet wywołuje uporczywe żółte i cuchnące upławy, a potem ból przy oddawaniu moczu. Bywa, że choroba przebiega bezobjawowo. U mężczyzn często nie daje żadnych objawów, co nie znaczy, że mężczyzna nie jest nosicielem(pod napletkiem). Objawy u mężczyzn to najczęściej: częste parcie na pęcherz, ból przy oddawaniu moczu.

Toksoplazmoza – choroba zakaźna wywoływana przez protista zwierzęcego – toksoplazma (Toxoplazma gondii). Jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ zakażenie się tym pierwotniakiem może powodować wady wrodzone płodu lub poronienia. Toksoplazmozą można zarazić się przede wszystkim poprzez zjedzenie surowegolub niedogotowanego mięsa wieprzowegolub jagnięcego. Koty rzadko są przyczyną zakażeń! Skutki toksoplazmozy wrodzonej: małogłowie, wodogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki, zwapnienie śródmózgowe.

AIDS – zespół nabytego niedoboru odporności. Wirus HIV, który wywołuje AIDS przenosi się drogą płciową lub przez kontakt z zakażoną krwią. Wirus atakuje limfocyty T, uniemożliwiając obronę organizmu przed wieloma infekcjami. Może przedostać się do organizmu dziecka, ale tylko w czasie skomplikowanego porodu, w czasie którego krew matki zetknie się z krwią dziecka. Wirus HPV –wirus brodawczaka ludzkiego. To wirus wywołujący raka szyjki macicy i raka prącia. Jest wielu nosicieli tego wirusa, bowiem nie daje on niemal żadnych objawów zakażenia. Profilaktyka polega jedynie na ograniczeniu partnerów seksualnych oraz na stosowaniu szczepionek dla dziewcząt, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia płciowego.

Choroby wirusowe przenoszone drogą płciową.

Wirus HBV –wirus zapalenia wątroby typu B i wirus HCV –wirus zapalenia wątroby typu C. Wywołuje stan zapalny wątroby, prowadząc do marskości i niewydolnościwątroby, a także do nowotworów. Zwiększa ryzyko raka trzustki. Wirusem można zarazić się przez kontakt z zakażoną krwią, a także przez kontakt seksualny. Kobieta ciężarna może zakazić dziecko w czasie porodu.

2. Zapobieganie chorobom.

Choroby układy rozrodczego są najczęściej przenoszone drogą płciową. Schorzenia te, ze względu na fałszywie pojęty wstyd, są często lekceważone. Chory zgłasza się do lekarza zbyt późno, w zaawansowanej fazie choroby, a wtedy jej wyleczenie jest trudne. Czasami nawet niemożliwe. Najlepszą metodą unikania chorób układu rozrodczego jest dochowanie wierności partnerowi. Zapobieganie chorobom układu rozrodczego to także dbanie o higienę: • Staranne, codzienne mycie narządów płciowych. • Noszenie czystej, zmienianej codziennie, bielizny. Kobiety powinny być pod stałą opieką lekarza ginekologatj. zgłaszać się na badania kontrolne co najmniej raz w roku. Do lekarza należy się też zwrócić w razie obfitych, bolesnych miesiączek lub zbyt skąpych. Także wówczas, gdy cykle miesiączkowe są bardzo nieregularne.

3. Planowanie rodziny.

Planowanie rodziny to świadome podjęcie decyzji o poczęciu dziecka. Kobieta i mężczyzna mogą wówczas bardziej świadomie dbać o swoje zdrowie, a zwłaszcza o zdrowie układu rozrodczego. Kobieta może przyjmować odpowiednie witaminy, a zwłaszcza kwas foliowy, który zapobiega wadom cewy nerwowej u dziecka.

Metody antykoncepcji:

Naturalne – polegają na zaniechaniu współżycia w czasie tzw. dni płodnych, kiedy kobieta może zajść w ciążę.

Sztuczne– polegają na stosowaniu różnych barier: chemicznych, hormonalnych lub mechanicznych, które uniemożliwiają zapłodnienie. Stosowanie większości metod sztucznych, wymaga konsultacji z lekarzem ginekologiem i upewnienia się, czy dana metoda jest dla kobiety bezpieczna.

Na podstawie wszystkich informacji sporządź notatkę do zeszytu.

5. 05. 2020 / 6. 05. 2020

Temat lekcji: Rozwój człowieka – od narodzin do starości.

Bardzo proszę przeczytajcie w podręczniku na stronie230- 234 wiadomości dotyczące tematu lekcji. Ten temat lekcji dzielimy na dwie lekcje, dlatego część możecie zrobić dzisiaj, a resztę jutro( 6. 05.). Przeanalizujcie uważnie schemat znajdujący się w podręczniku na str. 232 i 233.

MOŻECIE OBEJRZEĆ PREZENTACJĘ . PONIŻEJ LINK.

https://prezi.com/xtxi1xucncf1/rozwoj-czowieka-od-poczecia-do-smierci/

Zapiszcie notatkę do zeszytu.

W życiu człowieka rozpoczynającym się w chwili poczęcia wyróżniamy następujące okresy rozwojowe:

ZARODKOWY

PŁODOWY

NOWORODKOWY

- Trwający do końca pierwszego miesiąca życia. Dziecko nazywane jest wówczas noworodkiem. Waży przeciętnie 3–3,5 kg i ma 50–55 cm długości. Nie jest zdolne do samodzielnego życia i wymaga starannej opieki rodziców. Przesypia większą część doby, budząc się tylko w porach karmienia. Jego jedynym pokarmem jest mleko matki.

NIEMOWLĘCY

- Niemowlę bardzo szybko rośnie i się rozwija: próbuje siadać, zaczyna raczkować, a potem samodzielnie stać i chodzić, smakować różne pokarmy, wypowiada też pierwsze słowa. W tym czasie dzieciom wyrastają pierwsze zęby, zwane zębami mlecznymi.

PONIEMOWLĘCY
Między pierwszym a trzecim rokiem życia przychodzi okres poniemowlęcy. Dziecko jest wówczas bardzo ruchliwe i ciekawskie. Uczy się mówić krótkimi zdaniami, zaczyna też stawiać pytania. Próbuje samodzielnie jeść, myć się i ubierać.

DZIECIŃSTWA

- Gdy dziecko kończy 3 lata, zaczyna się w jego życiu okres przedszkolny. Wiele czasu poświęca na zabawę z rówieśnikami, zadaje mnóstwo pytań i w ten sposób poznaje świat. Okres szkolny rozpoczyna się po ukończeniu przez dziecko 6 lat. Najważniejszym wyzwaniem jest wtedy nauka w szkole. W okresie szkolnym dzieci zyskują sprawność, zwiększa się też znacznie precyzja ich ruchów.

DOJRZEWANIA

W okresie dojrzewania zwiększa się aktywność hormonów płciowych, które odpowiadają za zmiany w budowie i funkcjonowaniu narządów (głównie układu rozrodczego) oraz wytworzenie drugorzędowych cech płciowych. Zmieniają się proporcje ciała, kształt sylwetki, dojrzewa układ odpornościowy.

DOJRZAŁOŚCI

-Najdłuższego okresu w życiu człowieka. W tym czasie ludzie podejmują samodzielne życie, pracują zawodowo, zakładają rodziny i realizują różne pasje. Biorą też pełną odpowiedzialność za swoje decyzje oraz czyny.

WIEK ŚREDNI (okres starzenia się)

Po okresie dorosłości rozpoczyna się przekwitanie – etap, kiedy w organizmie stopniowo zaczynają zachodzić fizjologiczne zmiany związane z wchodzeniem w okres starzenia się. Skóra powoli traci jędrność, pojawiają się zmarszczki, włosy siwieją, spada tempo przemian metabolicznych, co może być przyczyną zwiększenia masy ciała. Ten etap rozwoju osobniczego rozpoczyna się u kobiet między 45‑55, u mężczyzn między 55‑60 rokiem życia.

STAROŚĆ

Od ok. 65 roku życia organizm człowieka wchodzi w okres starzenia się w którym zmniejsza się sprawność fizyczna i odporność organizmu. Jest to czas zasłużonego odpoczynku po wieloletniej pracy, kiedy ludzie mogą poświęcić się swoim zainteresowaniom. Często pomagają w wychowywaniu wnuków, dzieląc się wiedzą i doświadczeniem.

29. 04. 2020

Temat lekcji: Rozwój człowieka - od poczęcia do narodzin.

Przeczytajcie bardzo proszę temat w podręczniku strona 224- 229 i przeanalizujcie rysunki ( budowa łożyska, rozwój zarodkowy i płodowy.

Teraz obejrzyjcie film zamieszczony poniżej.

Zapisz notatkę do zeszytu:

Do zapłodnienia dochodzi w górnym odcinku jajowodu, gdy główka plemnika wniknie do wnętrza komórki jajowej.
W momencie zapłodnienia rozpoczyna się okres ciąży, która obejmuje 2 etapy rozwoju dziecka: zarodkowy i płodowy.
Okres zarodkowy trwa od momentu zapłodnienia do ok. 8 tygodnia ciąży.
W okresie zarodkowym następuje różnicowanie komórek, wytworzenie zawiązków tkanek i narządów, powstają błony płodowe i łożysko.
Błony płodowe: owodnia, omocznia i kosmówka zapewniają optymalne warunki do rozwoju dziecka.
Łożysko pośredniczy w wymianie substancji między krwią matki i dziecka.
Rozwój płodowy obejmuje okres od 9. tygodnia do momentu narodzin dziecka.
W okresie płodowym kształtują się narządy i przygotowują do podjęcia funkcji poza organizmem matki
Ciąża kończy się porodem, który składa się z 3 faz i przeciętnie trwa 12‑16 godzin.

Zadanie.

Proszę wysłać na mój adres do 30. 04 2020r.

Wymień zachowania ciężarnej kobiety, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój jej dziecka.

28. 04. 2020

Temat lekcji: Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego.

Proszę przeczytajcie w podręczniku temat na stronie 221- 223 oraz przeanalizujcie rysunek na stronie 222 ( rozwój pęcherzyka jajnikowego).

Notatka do zeszytu.

Hormony płciowe: estrogeny oraz progesteron powodują przemiany w układzie rozrodczym zachodzące w jajnikach, jak i błonie śluzowej macicy zwane cyklem miesiączkowym.

Cykl miesiączkowy – to powtarzające się regularnie zmiany zachodzące w organizmie kobiety wywołane działaniem hormonów. Fizjologicznie objawia się krwawieniem z dróg rodnych (miesiączką) spowodowanym złuszczaniem i wydalaniem przez pochwę fragmentów błony śluzowej macicy. Długość cyklu miesiączkowego liczy się od pierwszego dnia krwawienia do ostatniego dnia przed następna miesiączką. Powszechnie przyjmuje się, że cykl miesiączkowy trwa 28 dni. Można jednak zaobserwować różnice w długości cyklu u różnych kobiet. Za normalne przyjęte jest odchylenie 21-32 dni.

Fazy cyklu miesiączkowego.

Faza cyklu	Czas trwania	Działające hormony	Cechy charakterystyczne
Menstruacja	4 dni	Spadek działania hormonów	Krwawienie miesiączkowe
Faza folikularna	9 dni	Wzrost stężenia estrogenu	Pod wpływem hormonów rozwija się pęcherzyk Graffa
Owulacja	1 dzień	Poziom estrogenu osiąga najwyższe stężenie	Pęknięcie pęcherzyka i uwolnienie komórki jajowej. Charakteryzuje się nagłym skokiem temperatury ciała o 0,5˚C
Faza lutealna	14 dni	Wzrasta poziom progesteronu	Następuje rozrost błony śluzowej macicy

Pod względem „ płodności” cykl miesiączkowy można podzielić na trzy fazy:
niepłodność względna – przed owulacją
płodność – trwa od 6 do 9 dni czyli zaczyna się kilka dni przed, a kończy kilka dni po owulacji.
niepłodność bezwzględna- trwa do ostatniego dnia cyklu ( pierwszego dnia miesiączki).

22. 04. 2020

Temat lekcji: Żeński układ rozrodczy.

Bardzo proszę przeczytajcie tekst w podręczniku strona 218- 220.

Następnie zapiszcie notatkę do zeszytu.

Rola żeńskiego układu rozrodczego:

Wytwarza gamety żeńskie( komórki jajowe).
Produkuje żeńskie hormony płciowe.
Zapewnia warunki wzrostu i rozwoju dziecka.

Żeńskie cechy płciowe.

Kategorie	Żeńskie
pierwszorzędowe	jajniki
drugorzędowe	jajowody, macica, pochwa, srom
trzeciorzędowe	szerokie biodra
	wąskie ramiona
	wysoki głos
	rozwinięte gruczoły sutkowe

Budowa żeńskiego układu rozrodczego.

Zewnętrzne narządy płciowe to:

wzgórek łonowy, zbudowany z tkanki tłuszczowej, pokryty włosami łonowymi;
wargi sromowe mniejsze i większe (srom), które w postaci fałdów skórnych ochraniają wejście do pochwy oraz ujście cewki moczowej;
łechtaczka, która zawiera szczególnie dużo komórek czuciowych wzmagających pobudzenie płciowe.

Do wewnętrznych narządów płciowych zaliczane są:

a. jajniki – parzyste narządy wielkości śliwek, w których znajdują się pęcherzyki jajnikowe;

b. jajowód, który od strony jajnika ma postać lejka; taka budowa ułatwia wychwycenie komórki jajowej; ściany jajowodu zbudowane są z mięśni gładkich i wyścielone orzęsionym nabłonkiem; skurcz mięśni i ruch rzęsek umożliwia przesuwanie komórki jajowej w kierunku macicy, z którą łączy się drugi koniec jajowodu;

c. macica – nieparzysty narząd, którego ściany są zbudowane z silnie rozbudowanej tkanki mięśniowej gładkiej i pokryte grubą warstwą błony śluzowej; macica ma kształt gruszki; jej szersza część, zwana trzonem, skierowana jest do góry, dolna, węższa, tworzy zwróconą do dołu szyjkę;

d. pochwa – nieparzysty, umięśniony kanał z jednej strony obejmujący szyjkę macicy, a z drugiej uchodzący na zewnątrz;

4. Budowa komórki jajowej.

Możecie sobie narysować i opisać podręcznik strona 219.

21. 04. 1010

Temat lekcji: Męski układ rozrodczy.

Bardzo proszę przeczytajcie tekst w podręczniku strona 215- 217.

Już wiesz

- są dwa rodzaje rozmnażania – płciowe i bezpłciowe;

- istotną rolę w rozmnażaniu i rozwoju odgrywają hormony;

- w rozmnażaniu płciowym udział biorą gamety: komórki jajowe i plemniki

Zapiszcie notatkę do zeszytu.

1 Rozmnażanie, czyli wydawanie na świat potomstwa i zapewnianie ciągłości gatunku, to najważniejsze zadanie układu rozrodczego, do którego wypełnienia organizm człowieka jest odpowiednio przystosowany.

1 Rola męskiego układu rozrodczego:

Wytwarzanie plemników.
Produkcja męskich hormonów płciowych.
Umożliwienie wprowadzenia plemników do dróg rodnych kobiety.

2 Męskie cech płciowe:

Pierwszorzędowe – jądra.
Drugorzędowe – drogi wyprowadzające gamety ( plemniki) oraz zewnętrzne narządy płciowe.
Trzeciorzędowe – wąskie biodra, szerokie ramiona i zarost na twarzy, niski głos.

2 Budowa męskiego układu rozrodcze:

Zewnętrzne narządy płciowe to:

moszna (worek mosznowy) – cienki, pokryty włosami worek skórno‑mięśniowy, w którym znajdują się jądra, najądrza oraz początkowe odcinki nasieniowodów;
prącie (penis) pełni podwójną rolę: jest częścią układu moczowego, gdyż mieści się w nim cewka moczowa, jest też narządem wprowadzającym gamety do żeńskich dróg rodnych; w prąciu znajdują się zatoki, do których może napływać krew, powodując jego usztywnienie i powiększenie; stan taki nosi nazwę wzwodu (erekcji) i umożliwia akt płciowy.

Do wewnętrznych narzadów płciowych należą:

jądra – parzyste gruczoły zbudowane z długich i cienkich kanalików nasiennych, w których produkowane są męskie komórki rozrodcze – plemniki; między kanalikami znajdują się komórki wytwarzające męskie hormony płciowe; obecność tych hormonów już w życiu płodowym warunkuje pojawienie się pierwszorzędowych i drugorzędowych męskich cech płciowych;
najądrza – narządy przylegające do jąder, w których są magazynowane plemniki;
nasieniowody, które biorą początek w najądrzach i wyprowadzają plemniki do cewki moczowej; do nasieniowodów odprowadzana jest również wydzielina pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego (prostaty); zawiera ona substancje odżywcze i pobudza plemniki do ruchu w drogach rodnych kobiety oraz umożliwia im dotarcie do komórki jajowej; zawiesina plemników w płynnej wydzielinie pęcherzyków nasiennych i prostaty nazywana jest nasieniem (spermą);

4 Budowa plemnika.

Główka – właściwa gameta męska, zawiera jądro komórkowe.
Wstawka – zawiera liczne mitochondria.
Witka – umożliwia poruszanie się plemnika.

5 Hormony płciowe- TESTOSTERON.

Słowniczek

cechy płciowe

charakterystyczne cechy budowy i fizjologii związane z płcią; umożliwiają rozmnażanie

gamety

komórki rozrodcze

plemnik

gameta męska; męska komórka rozrodcza

TEGO NIE PRZEPISUJEMY.

Ciekawostka

Plemniki pokonują drogę z pochwy do komórki jajowej przebywającej w górnej części jajowodu w ciągu 2 godzin. W żeńskim układzie rozrodczym mogą zachować zdolność do zapłodnienia przez 3‑4 dni.

15. 04.2020 .

Temat lekcji: Sprawdź, czy potrafisz?

Uzupełnij proszę samodzielnie test.

Test do pobrania i uzupełnienia w pliku poniżej:

test-narzady-zmyslow_1.pdf

8. 04. 2020

Temat lekcji: Powtórzenie i utrwalenie materiału.

Bardzo proszę wykonajcie zadania z podręcznika strona 212 , zapiszcie odpowiedzi do zeszytu.

Przy pomocy podanych niżej haseł utwórz krzyżówkę. Możesz również stworzyć własne hasła.

Rozwiązaniem krzyżówki ma być- NARZĄD ZMYSŁU.

1. Odżywia gałkę oczną i dostarcza jej tlenu (naczyniówka)
2. Cienka błona wyściełająca wewnętrzną część powieki (spojówka)
3. Przezroczysta błona zewnętrzna znajdująca się z przodu gałki ocznej (rogówka)
4. Wada wzroku, charakteryzująca się tym, iż promienie świetlne skupiają się za siatkówką (dalekowzroczność)
5. Przewód łączący jamę bębenkową z gardłem.( trąbka słuchowa)
6. Przystosowanie oka do ostrego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległości (akomodacja)
7. Umieszczone są na nim kubki smakowe ( język)
8.Inaczej smak mięsny (umami)
9. Narząd czucia inaczej (dotyk)
10. Narząd wzroku (oko)
11. Ważna część narządu wzroku umieszczona w oczodole (gałka oczna )
12. Umieszczony pod górną powieką wydziela łzy (gruczoł łzowy)

7. O4. 2020

Temat lekcji: Narządy zmysłów –podsumowanie.

Proszę przeczytajcie sobie w podręczniku podsumowanie strona 211.

Następnie wykonajcie zadania wpisując je do zeszytu.

1 Zmysł to zdolność rejestracji określonego bodźca dochodzącego ze środowiska. Bodźce są odbierane przez poszczególne narządy zmysłów.

Uzupełnij tabelę.

Rdzaj bodźca	Zmysł	Narząd zmysłu
	wzrok
		kubki smakowe
bodziec chemiczny	węch
bodziec mechaniczny		ucho
	równowaga

2 Na podstawie budowy oka wyjaśnij jaką rolę pełni.

Soczewka-

Źrenica-

Siatkówka-

Nerw wzrokowy-

Obraz znaleziony dla: budowa oka rysunek

3 Na poniższym schemacie zaznacz następujące elementy budowy ucha.

Kosteczki słuchowe

Kanały półkoliste

Kanał słuchowy

Obraz znaleziony dla: budowa oka rysunek

4 Podaj dwie funkcje zmysłu powonienia u człowieka.

5 Wymień jakie smaki rozróżnia człowiek.

1. 04. 2020

Temat lekcji: Zmysły smaku i powonienia.

Proszę zapoznajcie się z tekstem w podręczniku strona 208- 210 zwracając uwagę na następujące zagadnienia.

Znaczenie węchu , smaku i dotyku.

Rozmieszczenie komórek węchowych.

Kubki smakowe narządem smaku.

Różnorodność bodźców odbieranych przez skórę.

Proszę przepiszcie notatkę do zeszytu.

1 Rodzaje receptorów.

Rodzaj receptora	Rodzaj odbieranego bodżca
CHEMORECEPTORY	Rozróżniające substancje chemiczne – węch i smak
TERMORECEPTORY	Reagują na temperaturę, bądź jej zmianę- w skórze
MECHANORECEPTORY	Wrażenia mechaniczne – dotyk, dźwięk ( słuch)
FOTORECEPTORY	Reagują na światło- wzrok
NOCYCEPTORY	Odbierają wrażenia bólowe

2 Powonienie, smak i dotyk to zmysły odbierające bodżce z najbliższego otoczenia.

3 Receptorami służącymi do odbierania zapachów są komórki węchowe leżące w górnej części jamy nosowej.

4 Język odbiera bodżce smakowe za pomocą kubków smakowych znajdujących się w brodawkach na języku.

5 Człowiek rozróżnia 5 smaków:

Słodki

Słony

Kwaśny

Gorzki

Umami –mięsny

mapa smaków. 1 – gorzki, 2 – kwaśny, 3 – słony, 4 – słodki

6 Zmysł dotyku –czucia, składa się z tysięcy receptorów znajdujących się na całej powierzchni skóry.

CIEKAWOSTKA ( tego nie przepisujemy)

Smak człowieka w liczbach^[4]
Liczba smaków	5
Liczba kubków smakowych	~10000
Liczba receptorów smakowych w każdym kubku	50-150
Próg wrażliwości na smak słony (NaCl)	0,5 g/dm³
Czas reakcji na smak słony	~0,3 s
Próg wrażliwości na smak słodki (sacharoza)	4 g/dm³
Próg wrażliwości na smak kwaśny (HCl)	0,02 g/dm³

31.03.2020

Temat lekcji: Higiena oka i ucha.

Proszę zapoznać się z tekstem w podręczniku strona 203- 207.

Wady wzroku.

Zasady korekcji wad wzroku.

Daltonizm.

Zasady higieny oczu.

Choroby oczu.

Skutki przebywania w hałasie.

Proszę przepiszcie notatkę do zeszytu.

Wady wzroku utrudniają widzenie, ale można im zaradzić. Do podstawowych wad wzroku należą:

A krótkowzroczność (miopia) - obraz powstaje przed siatkówką, objawem tej wady jest wytężanie wzroku i mrużenie oczu. Wadę koryguje się za pomocą soczewek dwuwklęsłych.

B dalekowzroczność ( nadwzroczność) – obraz powstaje za siatkówką, objawem tej wady jest słabe i niewyrażne widzenie przedmiotów leżących blisko, łzawienie oczu. Wadę koryguje się za pomocą soczewek wypukłych.

C astygmatyzm (niezborność) – obraz powstaje przed, na i za siatkówką, objawem tej wady jest obraz rozmyty i zniekształcony. Wadę koryguje się za pomocą soczewek cylindrycznych.

D zez –nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych względem siebie, spowodowane osłabieniem mięśni ocznych. Wadę koryguje się za pomocą specjalnych okularów, odpowiednich ćwiczeń lub chirurgicznie.

Daltonizm – polega na nierozróżnianiu barw najczęściej zielonej lub czerwonej. Bywa, że daltoniści w ogóle nie odróżniają barw- widzą tylko świat w czerni, bieli i szarości.
Choroby oczu:

A zapalenie spojówek

B jęczmień

C jaskra

D zaćma

Higiena oczu:

- słabe lub nieprawidłowe oświetlenie

- noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV

- unikanie długotrwałego wpatrywania się w ekran monitora

5. Dla naszych uszu bardzo szkodliwy jest nadmierny hałas, który może doprowadzić do głuchoty.

25.03.2020

Temat lekcji: Ucho- narząd słuchu i równowagi.

Bardzo proszę o zapoznanie się z tekstem w podręczniku strony 200- 202, opracowanie odpowiedzi do ćwiczeń na str. 202 (ustnie).

Notatka do zeszytu:

1 Uch jest narządem słuchu i równowagi. Dzięki uszom możemy odbierać fale dźwiękowe, które rozchodzą się w powietrzu, jak również wyczuwać wszelkie zmiany położenia naszego ciała w przestrzeni.

2 Dźwięk- zaburzenia falowe w ośrodku sprężystym gazowym, ciekłym lub stałym wywołujące subiektywne wrażenia słuchowe u człowieka.

3 Budowa i funkcje poszczególnych elementów ucha;

- ucho zewnętrzne:

małżowina uszna

zewnętrzny przewód słuchowy

- ucho środkowe:

błona bębenkowa

kosteczki słuchowe- strzemiączko, kowadełko, młoteczek

trąbka słuchowa Eustachiusza

- ucho wewnętrzne:

błędnik kostny

błędnik błoniasty

przedsionek

ślimak

kanały półkoliste

4 Odbieranie dźwięków.

5 Narządem równowagi są kanały półkoliste znajdujące się w uchu wewnętrznym.

Zadanie

Wyjaśnij mechanizm powstawania choroby lokomocyjnej.

24.03.2020

Temat lekcji: Budowa i działanie narządu wzroku.

Proszę zapoznać się z tematem w podręczniku strona 195- 199.

Do zeszytu wpisać następującą notatkę:

1. Narządy zmysłów- to organy służące do odbierania bodźców. Zbudowane są z komórek receptorowych , które reagują na określony czynnik , wytwarzając impulsy nerwowe.

2. Narządy zmysłów- wzrok, słuch, smak, dotyk (czucia), powonienia, równowagi.

3. Aparat ochronny oka:

- powieki z rzęsami

- gruczoł łzowy

- spojówka

4. Budowa gałki ocznej. ( pod tym punktem proszę wykonać schematyczny rysunek oka str. 196 podręcznik)

5. Powstawanie obrazu w oku.

6. Akomodacja oka- zmiana kształtu soczewki, pozwalająca nam na ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w różnej odległości.

7. Złudzenie optyczne- błędna interpretacja obrazu przez mózg pod wpływem kontrastu, cieni użycia kolorów, które automatycznie wprowadzają mózg w błędny tok myślenia.

Zapraszam ponownie!

Biologia KLASA VII

Linki

Kontakt